دکتر فریبرز مکاریان (فوق تخصص آنکولوژی )در این فرهنگ لغت بعضی از کلمات که در کتاب شیمی درمانی و شما به رفته را توضیح میدهند .همچنین بعضی از لغات که دراین کتاب به کار نرفته ولی در ضمن درمانها کراراتوسط پزشکان و پرستاران به کار میروند را، شرح داده شده  است.
- شیمی درمانی کمکی Adjuvant chemotherapy :درمانن ضد کانسر و یا هورمون درمانی است که بعد از جراحی یا اشعه درمانی جهت کمک به جلوگیری از عود کانسر به کار می رود .

- آلوپسی alopecia : ریزش مو

- آنمی anemia : کم خونی . علایم کم خونی شامل احساس ضعف و خستگی وکوتاهی نفس
- ضد استفراغ Antiemetic :داروهایی که برای جلوگیری از تهوع و استفراغ مصرف می شوند .
- درمانهای بیولوژیک biologic therapy درمانهایی که سیستم ایمنی را تحریک میکند تا قدرت دفاع در برابر عفونتها را بدست آورد ویا بر علیه کانسر مقابله کند به درمانها ایمنی درمانی Immunotherapy هم گویند .

- CBC=complet blood cell count تعداد گلبولهای خونی یا اصطلاحا CBC آزمایشی است بر روی خون که به وسیله دستگاه تعداد گلبولهای سفید خونی ، تعداد گلبولهای قرمز خونی ، و تعداد پلاکتها آزمایش می شوند
- مغز آستخوان Bon Marrow قسمت داخلی استخوان است که در خون سازی می شود . به وسیله یک سوزن مخصوص به راحتی و با کمترین درد می توان از استخوان لگن و یا استخوان جناق سینه مقدار کمی از این بافت را جهت آزمایش خارج کرد . این روش مانند یک نمونه گیری از خون محیطی از یک رگ است و اگر توسط افراد با تجربه انحام گیرد مخاطره ای ندارد.

- کانسر Cancer (تومور بدخیم =malignant tumor ) یک کلمه عمومی جهت اطلاغ به بیش از صد بیماری است . با تظاهرات ، علایم ، پاسخ به درمان و پیش آگهی متفاوت
کاتتر Catheter یک لوله باریک و قابل ارتجاع که جهت تزریق مایعات از طزیق رگ مصرف می شود

کاتتر ورید مرکزی Central venous catheter یک لوله باریک قابل ارتجاع باریک که وارد عروق بزرگ می شود . این وسیله از طریق رگهای ساعد و گاها از طریق عروق زیر استخوان ترقوه وارد میشود. این لوله را می توان به مدت طولانی حتی برای چند ماه در محل گذاشت . از اواع جدید آن می توان به طور دائم استفاده کرد.
شیمی درمانی chemotherapy : استفاده از داروهای شیمیایی جهت درمان کنسر

کروموزوم :ذرات شبیه به دانه تسبیح که در هسته سلولها وجود داردو حامل DNA یا همان اطلاعات موروثی هر سلول می باشد .
آزمون کلینیکی clinical trial : مطالعاتی که درمانهای جدید را در مورد بیماران آزمایش می کند .در آزمون کلینیکی بیماران داوطلب وارد می شود و سعی در کشف روشهایی جدید در حل : پیش گیری از سرطان ، درمان کانسر ، و بهبود کیفیت عمر در بیماران کانسری میشود .
Colony stimulating factor (CSF) : موادی هستند که تولید سلولهای خونی را تحریک میکنند.درمان با CSF می تواند به ترمیم سلولهای خونساز بعد از کموتراپی واشعه درمانی کمک کند. این مواد شاملGranulocytic –CSF(G-CSF) و Granulocytic-Maccrophage-CSF (GM-CSF) می باشد.

شیمی درمانی ترکیبی (Combination chemotherapy ) :استفاده از بیش از یک دارو در درمان کانسر
مدوریا پیش آب آور Diuretic داروهایی که به دفع آب و نمک از بدن کمک میکند
دستگاه گوارش Gastrointestinal :شامل دهان ، مری ، معده ، و روده ها
هورمون : موادی که به وسیله غدد درون ریز آزاد می شوند . هورمونها مستقیما درون جریان خون آزاد می شوند و اثرات اختصاصی روی سلولها و ارگانهای بدن دارند و رشد آنها را تحریک و یا مهار میکنند .

انفوزیون Infusion تزریق مداوم دارو و یا مایعات به درون رگ .
تزریق Injection :استفاده از سوزن وسرنگ به درون بدن ، اغلب به تزریق گویند
تزریق شریانی Intra-arterial (IA): تزریق درون شریان . به ندرت ازاین روش استفاده می شود .
تزریق حفره ای Intracavitary (Ie): تزریق درون حفرات بدن مانند تزریق درون صفاق(درون شکم ) یا تزریق در پلور(در قفسه صدری )

تزریق در ضایعه Intralesional (lL): تزریق درون خود ضایعه که بیشتر در کانسرهای پوستی از آن استفاده می شود
تزریق عضلانی Intramuscular (1M): تزریق در عضله . از این روش در بیماران تحت شیمی درمانی بخصوص در هنگامی که پلاکتهای بیمار کاهش یافته است کمتر استفاده میشود .
تزریق نخاعی Intrathecal (IT): تزریق درون مایع اطراف نخاع . این یک روش کاملا ایمن می باشد . ایجاد فلج و یا تخریب اعصاب در ای روش نادر است . اکثر بیمارانی که به این روش درمانی نیاز دارند از قبل بیماری عصبی داشتهاند و اکثرا عوارض ناشی از خود بیمارای را به حساب عوارض تزریق می گذارند .
تزریق وریدی Intravenous (IV): تزریق مستقیم درون رگ بهترین و معمولی ترین روش تزریق دارو در بیماران کانسری می باشد .

بدخیمی Malignant : کلمه ای که برای توصیف تومورهای کانسری به کار می رود .
موکوزیت Mucositis : التهاب مخاط که اکثرا به صورت زخم سوزش مخاط دهان خودش را نشان می دهد ( التهاب دهان stomatitis )
مراقبتهای حمایتی Palliative care : درمانها یا مراقبتهای حمایتی به درمانهایی گفته می شود که سبب تخفیف علایم ناشی از کانسر می شود ونقشی در بهبودی اصل بیماری ندارد . این درمانها کمک می گنند تا بیمار زندگی راحتی داشته باشد .
نوروپاتی محیطی Peripheral neuropathy حالتی در سیستم اعصاب که معمولا در دست ویا پا شروع می شود و سبب خواب رفتگی ، سوزن سوزن شدن ، احساس سوزش و یا ضعف می شود . این حالت می تواند به دلیل بعضی از داروهای شیمی درمانی ایجاد شود.

Per os (PO): به استفاده دارو از راه دهان گفته می شود .
پلاکت Platelets : یکی از سلولهی خونی که سبب جلوگیری از خونریزی می شود .
Port : یک وسیله پلاستیکی یا فلزی که در زیر پوست قرار داده شده و به کتتر ورید مرکزی متصل شده و جهت تزریق دارو از آن استفاده می شود. خون و یا مایعات را می توان از طریق این پورت تزریق کرد .
اشعه درمانی Radiation therapy درمان کانسر با اشعه با انرژی بالا
گلبول قرمز (RBC) Red blood cells سلولهایی خونی که در حمل اکسژن در خون دخیل هستند . و در صورت کم شدن آنها بیمار دچار کم خونی می شوند

رمیشن Remission : رمیشن یا خاموش شدن بیماری دلیل از بین رفتن کامل یا نسبی علایم کانسر در بدن می باشد . رمیشن هرچند می تواند همراه با بهبودی قطعی باشد ولی معمولا پس از گذشت یا زمان مشخص از ایجاد رمیشن (چند سال ) می توان خبر بهبودی قطعی را به بیمار داد .
استوماتیت Stomatitis : زخم در مخاط درون دهان
زیر جلدی Subcutaneous (SQ or SC):
تومور Tumor : یک رشد غیر طبیعی سلولها یا بافتها را گویند . تومور می تواندخوش خیم (غیر کانسری )یا بدخیم یا مالیگننت (کانسروس)باشد .
سلولهای سفید خون White blood cells (WBC’s) : سلولهای خونی که بر علیه عفونتها وارد عمل می شوند.