شش روش برای ایجاد مغز هوشیار

 تحقیقات  نشان می  دهد  که انسان ها دارای  کارایی های  مغزی گوناگونی  هستند و این کارایی ها  دلایلی مانند  وراثت ، تغذیه ،تربیت مغز و …. دارد.نتیجه چندین  سال  تلاش و کوشش دانشمندان ، راه هایی  است  که ما می توانیم  برای داشتن یک مغز آماده و مفید به کارگیریم.

داروهای هوشمند

 همه انسان ها  وقتی  به سن چهل  سالگی  می رسند، تغییراتی را در توانایی های روانی  خود  بخوبی  درک می کنند .این آغاز فرآیند  تدریجی است  که بسته  به  شدت  میزان  آن ، حتی می تواند  به جنون  ختم  شود. در اینجا  این  سوال  مطرح می شود  که آیا  می  توان  به وسیله  دارو،  این حالت  خاص  را  بهبود دهیم یا به طور کلی  از بین ببریم  یا حتی  در مرحله ای  پیشرفته تر  از  بروز  آن  جلوگیری کنیم.در حال حاضر در بازار داروهایی وجود دارد که به نوعی  این کار  را انجام می دهند،  به این  داروها داروهای ” افزایش  هوشیاری”  می گویند  و محققان  روی داروهای  جدیدی  در همین زمینه  هم  کار می کنند.یکی  از معروف ترین این داروها  Modafinil  است که بخوبی  حالت  نارکولپسی  را برطرف می کند .نارکولپسی در انسان باعث خواب ناگهانی می شود و فعلا Modafinil  بهترین  گزینه  برای  درمان آن  است .این دارو می  تواند  شخص را متناوبا  ??  ساعت  بیدار نگه دارد  و بر خلاف  آمفتامین ها  و حتی  قهوه  ، عوارض  بسیار کمی  دارد.تحقیقات  نشان می دهند  فقط  تعداد  کمی  از کسانی  که   Modafinil  مصرف می کنند  از نارکولپسی رنج می برند  و اکثر آنها کسانی  هستند  که نمی خواهند  بخوابند. این وضعیت  در  مورد  داروهای  زیاد دیگری  هم صادق است ، یعنی  مردم  نه به خاطر  مشکل  یا بیماری  خاصی آنها را مصرف می کنند ، بلکه  از آنها  استفاده می کنند  تا از اثرات  آنها  در زندگی  روزانه بهره مند  شوند.  نمونه  دیگر  این داروها  Ritalin  است ؛  دارویی که مردم  در بسیاری  موارد  صرفا  برای  افزایش  قوه  تمرکز  خودشان  از آن استفاده  می کنند، اما این استفاده  بی  رویه  هم می تواند  برای  انسان  خطر  ساز باشد . دکتر دانیلی  پیو ملی ،  یکی از محققان  دانشگاه  کالیفرنیا  در این مورد  می  گوید : ” ما باید مراقب چیزهایی که می خواهیم  باشیم .”  او که روی  افزایش قدرت  و نحوه  عملکرد حافظه انسان کار می کند، در عین حال  بر استفاده  از این داروها در موارد خاص تاکید می  کند و می گوید:” بالاخره  باید  به یاد آوردن  چیزهایی را  که نمی خواهیم  پایان دهیم .”استفاده از  داروها برای  بهبود عملکرد مغز انسان  آینده روشنی دارد و دانشمندان امیدوارند روزی  بتوانند عملکرد مغزی  انسان های  سالخورده را مانند  جوانان بدون اشتباه کنند.

تغذیه مناسب

مغز انسان ، یکی از حریص ترین ارگان های  بدن محسوب می شود که احتیاجات رژیمی  ویژه ای  دارد. به همین خاطر  ” هر چیزی  که شما می خورید بر نحوه فکر کردنتان تاثیر می گذارد ” چندان هم عجیب نیست .از این رو محققان  تحقیقات گسترده ای  در زمینه تغذیه انجام داده اند.اولین توصیه دانشمندان برای  افزایش  کارایی مغز ، خوردن صبحانه است .با هر بار صبحانه خوردن ، میزان زیادی  گلوکز که غذای اصلی مغز است ، به بدن وارد می  شود و طی مطالعات  بسیار زیاد انجام شده ،  مشخص  شده است  افرادی  که  صبحانه نمی خورند  کارایی کمتری در مدرسه و محل کار دارند.یکی از جالب ترین  تحقیقات در زمینه خوردن صبحانه است .با هر بار  صبحانه خوردن  ، میزان  زیادی  گلوکز که غذای  اصلی  مغز  است ، به بدن وارد  می  شود  و طی  مطالعات  بسیار زیاد انجام  شده ، مشخص  شده است  افرادی که  صبحانه نمی خورند ، کارایی کمتری  در مدرسه  یا محل کار دارند.یکی از جالب ترین تحقیقات  در زمینه خوردن صبحانه  که در  سال ????   انجام  شد ، اثبات کرد کودکانی که در  صبحانه خود  از نوشیدنی های شیرین  و گرم   استفاده می کنند ، در انجام  تست های  حافظه و توجه ، همسطح افراد هفتاد  ساله  عمل می  کنند.در تحقیق دیگری  که توسط  باربارا استووارت از دانشگاه آستر انگلیس  انجام  شد ، بر نقش  بسیار موثر لوبیا  تاکید  شده  است .این ماده  سرشار  از  پروتئین  به همراه نان  در برنامه  غذایی  روزانه کودکان باعث می  شود  آنها  سخت ترین  تست های  مرتبط  با آگاهی فکری را براحتی  انجام  دهند.بعد از  صبحانه  نوبت به  غذاهای اصلی  می  رسد .دانشمندان بر استفاده فراوان از تخم مرغ و سالاد  در رژیم غذایی تاکید می  کنند.در تخم مرغ  میزان فراوانی  کولین  وجود دارد  که از این ماده در بدن برای  تولید انتقال دهنده های  عصبی  استیل کولین  استفاده می  شود .محققان در دانشگاه بوستون  با کاهش  میزان استیل کولین در مغز متوجه شدند که کمبود این ماده باعث  می شود  شخص  حافظه خود را  در زمینه به یادآوردن   الفباء و حروف کلمات  از دست بدهد.کمبود این ماده  در مغز همچنین می تواند  باعث آلزایمر شود  و تحقیقات نشان می دهد  افزایش  این ماده  در مغز می  تواند  روند فراموشی مربوط  به پیری را کند  کند.از دیگر غذاهای  توصیه  شده  سالادها هستند. این غذاها دارای  مقدار بسیار زیادی  آنتی اکسیدان  هستند که در آنها میزان  فراوان کاروتین بتا ، ویتامین E و C  وجود دارد.محققان اعلام کرده اند  افزایش آنتی اکسیدان در مغز باعث افزایش  قدرت یادگیری حتی  در  سن بالا  می شود، به گونه ای  که آنها در دانشگاه کالیفرنیا موفق شدند  به یک  سگ  پیر چیزهای  جدیدی آموزش  دهند. دانشمندان حتی تاثیر دسرها بر فعالیت  مغز را هم  مورد بررسی  قرار داده اند .آنها بهترین دسر پس  از صرف ناهار را ماست  می  دانند  چون براحتی  استرس  های بعد از  ظهر را برطرف می  کند  و دلیل آن این  است  که ماست  دارای  تیروزین های آمینواسید  است . از این ماده در مغز  برای  ساخت انتقال دهنده های  عصبی  و نورآدرنالین  استفاده می شود  که این دو ماده تاثیر  زیادی  در برطرف شدن  استرس  دارند.محققان  توصیه می کنند در عصر هم مقدار کمی  غذا خورده  شود  تا گلوکز مورد نیاز مغز آماده شود، البته تاکید آنها  بر یک وعده بسیار  سبک  و مقوی  است .شصت درصد  ساختار مغز  چربی  است ، به همین خاطر این قسمت از بدن باید همیشه  چرب  نگه داشته شود. بهترین گزینه برای  این منظور اسید چرب  امگا-?  است  که به میزان بسیار زیاد در دی اچ ای (  docosahexaenoic   ) یافت می شود .این ماده در یکی از  لذیذترین  غذاهای دنیا  به میزان بسیار زیاد  وجود دارد یعنی در ماهی . به همین دلیل ماهی  بهترین غذای  مغز است  و مصرف همیشگی آن تاثیر مثبت بسیار زیادی در کارایی مغز دارد.در پایان  روز  هم  دانشمندان توصیه می کنند میوه های تازه مانند  توت فرنگی  و تمشک  مصرف شود.میوه ها  بخصوص توت فرنگی و تمشک در تقویت  حافظه کوتاه مدت تاثیر زیادی دارند.

موسیقی

در حدود یک دهه پیش ،فرانسیس  روشر که یک روانشناس در دانشگاه ویسکانسین ایالات متحده  است ، طی یک تحقیق علمی اعلام کرد گوش  دادن به سمفونی های موتزارت ، استدلالات  ریاضی انسان را پیشرفت می دهد.این اختراع او در آن  سال بازتاب های بسیار گسترده ای داشت .آنها حتی توانستند اثبات کنند ، تاثیر سمفونی های موتزارت با دیگر موسیقی ها تفاوت دارد.این اختراع ، تاثیر موسیقی بر فعالیت های مغز را دقیقا اثبات کرد و از آن روز به بعد موسیقی درمانی و استفاده از موسیقی در خیلی از درمان ها رواج زیادی یافت ، اما برای استفاده از موتزارت برای تمدد اعصاب باید به نکات زیر توجه کرد.موتزارت روی هر شخصی تاثیرگذار نیست. با این حال همین که  شخص هنگام گوش دادن به موسیقی احساس می کند  موسیقی بر عملکرد مغز وی تاثیر می گذارد ، باعث می شود  یک احساس آرامش به شنونده دست دهد .البته این حالت را با کارهای دیگر هم می توان به دست آورد، اما موسیقی گزینه مناسب تری به نظر می رسد.هر چند  گوش دادن به داستان  هم می تواند  تاثیری برابر گوش دادن به موسیقی داشته باشد.موسیقی می تواند حتی تاثیر بیشتری بر مغز انسان  داشته باشد  و این بار کلید کار،درس های موسیقی است .محققان با بررسی  کودکان شش ساله  که آموزش های  موسیقایی می  بینند با دیگر کودکان ، متوجه  شدند  ضریب هوشی این کودکان دو تا سه امتیاز بیشتر از کودکان دیگر است. در تحقیقی مشابه ، روشر کشف کرد کودکانی که پیش از مدرسه آموزش موسیقی ببینند  نسبت به کسانی که  پیش  از مدرسه  دوره های کامپیوتر را پشت سر گذاشته اند، دارای  استدلالات  عددی  و ریاضی بهتری  هستند. شاید موسیقی باعث  افزایش  مهارت های روانی  در کودکان می شود .حرکت همزمان  انگشتان دو دست  و توجه به متن  موسیقی و نت و هارمونی ، وقتی که به صورت هماهنگ  در کنار یکدیگر قرار می  گیرند، مسلما باعث تقویت فعالیت های  قسمتی از مغز می شوند ، اما این فعالیت ها هنوز کشف  نشده اند . نکته مبهم دیگر  تاثیر موسیقی بر  ضریب هوشی افراد  بزرگسال است.فعلا دانشمندان پاسخ قطعی در این زمینه ندارند ،اما یادگیری موسیقی را به بزرگسالان توصیه می  کنند.

استفاده با صرفه از مغز

تا چندی  پیش  ضریب هوشی یک  شخص -مقیاسی برای  توانایی های  حل مشکلات هوشی یک  شخص -پدیده ای  ثابت برای  انسان فرض  می  شد  که میزان آن مستقیما  از راه  وراثت تعیین می  شد ، اما اخیرا دانشمندان  نظریه ای  مطرح کرده اند  که در آن میزان  ضریب هوشی  هر شخص به عملکردی پایه ای  در مغز انسان  با نام  حافظه  فعال بستگی  دارد.بدین صورت که هر چه  حافظه جاری انسان  بیشتر شود، میزان ضریب هوشی او هم افزایش می  یابد.حافظه جاری ،  سیستم   ذخیره کوتاه مدت  مغز انسان است .در این بخش  مسائل  هوشی  انسان  حل می شوند، مثلا اگر  شما بخواهید ?+?-??  راحل کنید ، این  قسمت از مغز شما -حافظه جاری – قسمت وسطی فعالیت  ذهنی  شما  که برای حل مسئله لازم است  را در خود  نگه می دارد.میزان  اطلاعاتی  که حافظه جاری  می تواند  در خود ذخیره کند ، به آگاهی  عمومی  شخص  بستگی  دارد.به تازگی  یک  تیم تحقیقاتی  در انستیتو  کارولینا  استکهلم  به رهبری  ترکل کلینگبرگ  به نشانه هایی  دست  یافته است  مبنی  بر اینکه  سیستم عصبی  که در حافظه جاری  قرار دارد  ، ممکن است  با تمرین بزرگ شود. آنها با استفاده از نوعی  اسکن مغناطیسی  پیشرفته ، فعالیت های  مغزی  چند  شخص  بالغ را پیش  و پس  از یک برنامه  تمرینی  حافظه جاری  اندازه گیری کردند .این برنامه  کارهایی  از  قبیل  حفظ کردن موقعیت  یکسری  نقطه در یک  صفحه  شطر نجی بود.پس  از پنج  هفته تمرین ،آنها متوجه  شدند فعالیت های  مغزی  افراد مورد نظر  در قسمتی  از مغز که با این نوع  فعالیت ها درگیر است ، افزایش  یافته است .اما نکته  شگفت انگیز  در این آزمایش  این بود که هنگامی  که گروه ، این  آزمایش ها  را روی کودکان اعمال  می کرد،  متوجه  شد  این بار به جای  سیستم  عصبی  موجود  در حافظه  جاری ، قسمتی  از مغز که مربوط به آگاهی عمومی  کودکان است ، رشد  یافته  و ضریب هوشی  کودکان  هشت درصد  افزایش  یافته  است .با اینکه دانش  مربوط  به  حافظه جاری ، روزهای اولیه  خود را  سپری می کند،کلینبرگ امیدوار است  تمرین های  حافظه  فعال ، کلید بازکردن قفل قدرت  باشد. او در این مورد می  گوید : “  عوامل وراثتی  و دوران جنینی  نقش  بسیار زیادی در میزان توانایی  فعالیت های  مغزی دارند، اما فراتر از آن ، چند درصد -که هنوز  میزان آن مشخص  نیست  وجود دارد که می  توان  با تمرین  آنها را افزایش  داد.”

استراتژی

 فرض کنید که شما در یک تالار سخنرانی  قرار دارید و در آن تالار ، ششصد  نفر  حضور دارند.اگر تمامی  این افراد  اسم خود  را به شما بگویند و یک  ساعت  بعد از  شما بخواهند  که آنها را تکرار کنید ، ممکن است  شما دچار  سرگیجه شوید . این بدان خاطر نیست  که شما نمی توانید این کار را انجام دهید ،بلکه مشکل اینجاست که شما تکنیک ها و روش  های مربوط به انجام آن را نمی دانید. اما افرادی  هستند که می توانند این کار را به صورت عادی  انجام دهند.آنها می توانند  هزاران عدد ، اشعار بسیار قدیمی  و غیر مستعمل  و صدها  هزار کلمه بدون استفاده  را حفظ کنند . در یکی  از مسابقات  جهانی  در این زمینه ، ” النور مگ وایر”  و تیم همکارش  از دانشگاه لندن ، هشت نفر از  بهترین های مسابقات را زیر نظر گرفتند.آنها حین  آزمایش های  متفاوت ،به مدرکی که ثابت کند  این افراد  از  ضریب هوشی بالایی برخوردار هستند ،دست نیافتند، اما متوجه شدند  این افراد هنگام حفظ کردن از  سه منطقه  مغزشان  برای انجام کار استفاده  می کنند و این در حالی  است  که آنها در تست های حفظ کردنی  از این مناطق  ویژه  مغزی  استفاده نمی کنند. دلیل این امر را می توان  استراتژی  خاص آنها برای حفظ کردن دانست .مثلا آنها برای  حفظ  کردن نحوه  و ترتیب  چیدن  یک دسته برگه ، به هر کدام از آنها یک شخصیت  می  دهند و برای  حفظ  کردن ترتیب قرار گیری یک داستان  بر اساس  نحوه قرار گیری  برگه ها  پردازش می کنند و طبیعتا حفظ کردن  یک داستان  بسیار راحت تر از حفظ کردن تعداد  بسیار زیاد ی عدد مشابه است .بازیگران  سینما و تئاتر هم تقریبا از روش  مشابهی  استفاده می کنند.آنها چیزهایی  را که بیان می کنند با احساسات همراه می کنند و انسان ذاتا وقایعی را که با احساسات  زیادی همراه است ، جزء به جز  حفظ می کند.هنرپیشگان حرفه ای از روش دیگری  استفاده می کنند.آنها هنگام ادای کلمات، حرکات مربوط به انجام آن  را هم انجام می دهند و این  عمل آنقدر موثر  است  که آنها  حتی چند ماه  پس  از نمایش  می توانند متنی را که حفظ کرده اند ،براحتی  ادا کنند.” هلگا نویس ” یک روانشناس  از دانشگاه  المهرست  در ایلینویز به همراه  “تونی نویس ” که یک بازیگر است ، کشف کردند  که از این روش  می  توان  برای افزایش یادگیری  دانش آموز  استفاده  کرد. دانش آموزانی که کلماتشان را  با آموزش  های  دیگری  همراه کنند ، بعدا ?? درصد  بیشتر می توانند  کلمات را بازسازی کنند.نو یس ها معتقدند  داشتن دو روش  ذهنی  برای  حفظ  کردن می تواند  قابلیت حفظ کردن افراد را به  صورت باور نکردنی  افزایش دهد.  ” بری گوردون ” از دانشگاه جان هاپکینز  اعتقاد دارد ، استراتژی ، همچنین  در زندگی  روزانه  هم اهمیت زیادی  دارد. کارهای  ساده ای  مانند  قرار دادن کلیدها  در یک جای  مشخص  و نوشتن چیزها  برای  از  یاد نبردن  آنها می تواند  میزان اطلاعاتی را که پیش  خود نگه می دارید، زیادتر کند.اگر  اسامی  ،مشکل  شما هستند ، سعی کنید آنها را به  صورت ذهنی تداعی کنید.

استراحت

کوتاهی  در خواب ، اثرات بدی  برای مغز  شما در پی  خواهد داشت .برنامه ریزی ،حل مسائل ،یادگیری،تمرکز و حافظه  جاری شما  همه از کمبود خواب متحمل  عوارض سوء می شوند. در عین حال در ضریب  هوشی  هم حتی خلل وارد می شود. دکتر  “شون درومند”  از دانشگاه  کالیفرنیا در این مورد می گوید: ” اگر  شما ??  ساعت  پشت  سرهم بیدار بمانید ،توانایی هایتان اندازه  کسی  است  که تا حدی  که قانون  (ایالات متحده )  اجازه می دهد، مست است ، البته لازم نیست  دقیقا ?? ساعت  بیدار بمانید  تا این حالت را تجربه کنید ،فقط  کافی  است  دو یا سه  شب  دیر بخوابید  و زود  بیدار شوید تا همین حالت  به شما  دست دهد.خوشبختانه  این رابطه  دو سویه  است . اگر شما به کسی  که از خواب محروم شده است ، اجازه  بدهید یک یا دو ساعت  بیشتر چشم روی هم بگذارد ، این شخص  می  تواند  در کارهایی که نیاز  به تمرکز  بیشتر  دارد ،  مانند  امتحان دادن ، موفق تر عمل کند، دکتر درومند  در این مورد می گوید: ” توجه ( تمرکز) اساسی ترین  پایه  هرم ذهن است  ، اگر شما  آن را تقویت  کنید، دیگر نیازی  نیست  به چیز دیگری  بیشتر از آن توجه  نشان دهید.”اینها  تنها فواید یک خوب  عمیق   شبانه نیست . وقتی که شما خواب هستید،مغز شما  حافظه های جدیدی  را  تمرین  کرده  و حتی  بعضی از مسائل را حل می کند.فرض  کنید  شما  می خواهید یک بازی  جدید رایانه ای را یاد بگیرید.در این صورت بهتر است  به جای  اینکه  چند ساعت  پای  کامپیوتر بنشینید، دو  ساعت  بازی  کنید و سپس  بخوابید .هنگامی که شما خواب هستید  مغز شما دارای  همان مدارهایی که برای  یادگیری  بازی  استفاده کرده  است را دوباره فعال می کند.دوباره صدای آنها را می شنود و سپس حافظه های جدید را در حافظه بلند مدت  ذخیره می کند و هنگامی که بیدار شوید ، یک بازیگر بهتر شده اید.چنین روشی در دیگر کارها مانند یادگیری پیانو  ،رانندگی خودرو و … هم می تواند  کارگر باشد.در این مورد همچنین شواهدی  در دست است که نشان می  دهد  خواب باعث  بهبود روش حل مسائل  می شود. داستان  دیمیتری مندلیف که پس  از  خواب  روزانه یکباره  به طرح  جدید  تناوبی رسید ،نمونه بارز این مسئله  است .چون او شدیدا  درگیر حل مسئله بوده ، هنگام خواب  مغز او  همانطور که در بالا ذکر  شد ،  به فعالیت هایش در این زمینه  ادامه داده  و به حل مسئله رسیده است .به نظر می رسد  هنگام خواب ، مغز با تردستی  راه حل های  خلاقانه ای پیدا می  کند، پس  اگر شما  هم در حل مسئله ای  مشکل دارید و منتظر  یک لحظه  اوره کائی (یافتم  معروف  ارشمیدس )  هستید ، بهتر است  همین حالا به خواب ناز فرو روید.