زادگاه جدید سیارات

اخترشناسان، ستارگان منفرد را در جستجوی سیارات فراخورشیدی جستجو می‌کنند، درحالی‌که تازه‌ترین تحقیقات از احتمال بالای وجود سیارات در منظومه‌های دوتایی و تشکیل نسل دوم و سوم سیارات در آنها حکایت دارد.

اغلب دانشمندان، ستارگان را عامل ایجاد سیارات می‌دانند و گمان می‌کنند هر ستاره نوظهوری که توسط ابری از گاز و غبار کهکشانی احاطه شود، می‌تواند سیاره‌ یا سیاراتی را نیز به یکباره خلق کند. این در حالی است که مطالعات تازه نشان می‌دهند ستارگان دوتایی می‌توانند عامل خلق نسل دوم یا حتی سوم سیارات باشند. بیش از نیمی از ستارگان آسمان در منظومه‌های دوتایی قرار دارند.

به گزارش نیوساینتیست، هاگای پیترز از مرکز اختر‌ فیزیک هاروارد، ساز و کار خلق نسل‌های تازه سیارات از ستارگان را ساده، اما حیرت‌انگیز توصیف می‌کند. البته نسل اول سیارات در این مکانیسم نیز مانند تشکیل هر سیاره دیگری از اجتماع صفحات دایره‌ای شکل گرد و غبار در اطراف ستارگان ایجاد شده است.

زمانی که یکى از ستارگان همدم یک منظومه دوتایی می‌میرد، ماده بازمانده از مرگ آن در اطراف جفت دیگر، صفحاتی از غبار و گاز تشکیل خواهد داد که این صفحه و متعلقات آن، اجزای ساختمانی برای ایجاد نسل دوم سیاره را در اختیار آن قرار خواهند داد. لازم به یادآوری است که چنین صفحاتی پیش از این نیز رصد شده‌اند.

نسل سوم یک سیاره هم می‌تواند از خاکسترهای حاصل از مرگ جفت دوم ستاره مرده سربرآورد. پیترز می‌گوید: «بسیاری از افراد تنها در اطراف ستارگان جوان به دنبال رصد سیارات هستند. در حالی که سیستم‌های جفت‌ستاره‌ای که مدام در حال تغییر هستند، رویه کاملا متفاوتی را برای رصد سیارات و یافتن آن‌ها می‌طلبند».

پیدا کردن چنین سیستم‌هایی چندان غیرممکن به نظر نمی‌رسد، چرا که ستارگان دوتایی در طول زمان با کم‌کردن جرم و افزایش سن یا از یکدیگر دور می‌شوند، یا بسیار‌‌نزدیک‌تر از قبل نسبت به یکدیگر قرار خواهند گرفت. در این صورت سیاراتی که بسیار‌نزدیک‌تر از حد انتظار مشغول به گردش دور ستارگان هستند یا سیاراتی که فاصله بیش‌تری نسبت به سیارات نسل اول از ستاره خود گرفته‌اند، می‌توانند سیارات نسل دوم باشند. پیترز مشاهده و بررسی چندتایی از این سیارات را در برنامه کار خود قرار داده است.

این سیارات حتی می‌توانند در هنگام مرگ یک ستاره، در فضایی کهکشانی مانند خوشه‌های ستاره‌ای کروی که ذخیره چندانی از عناصر سنگین مورد نیاز برای تشکیل سیارات در اختیار ندارد، تشکیل شوند. عناصر سنگین مورد نیاز برای ایجاد سیاره را خاکستر غنی از عناصر سنگین که حاصل مرگ ستاره است، تأمین خواهد کرد.بسیاری از ذرات تشکیل‌دهنده نسل دوم سیارات می‌توانند در یک صفحه یا صفحه‌های متفاوت و در جهت‌های مختلف گردش کنند. علاوه بر این احتمالا می‌شود این سیارات را از روی حجم عظیم آن‌ها نسبت به دیگر سیارات شناسایی کرد. بعضی از سیارات نسل دوم هم زمانی شکل می‌گیرند که ماده حاصل از مرگ یک ستاره به سمت سیاراتی که در حال حاضر وجود دارد حرکت کند و منجر به ایجاد اجرام بسیار‌سنگینی شود که کوتوله‌های قهوه‌ای نامیده می‌شوند. جرم کوتوله‌های قهوه‌ای از 8درصد جرم خورشید کم‌تر است و نمی‌توانند فرآیند هم‌جوشی هسته‌ای را در هسته خود آغاز کنند و به یک ستاره تبدیل شوند.این فرایند می‌تواند با افزایش اصطکاک در مدار حاضر، تهدیدی برای موجودیت سیاراتی باشد که در تشکیل کوتوله‌های قهوه‌ای نقش داشته‌اند. افزایش گاز و غبار کهکشانی می‌تواند اصطکاک را در این منطقه آن‌قدر بالا ببرد که به خروج این سیارات از مدار منجر شود و حتی باعث تصادم آن‌ها با ستاره‌ای شود که به دور آن در گردش هستند.ماریو لیویو از مؤسسه علوم تلسکوپ فضایی با این مسئله که احتمالا اغلب سیارات در اطراف ستارگان در حال رشد ایجاد می‌شوند، موافق است و می‌گوید: «از آن‌جایی که اطلاعات چندانی در مورد فرایند تشکیل سیارات در دسترس نیست، مطالعات رصدی این فرضیه می‌تواند بسیار‌جالب‌توجه باشد و ما را به شناخت راه‌های ممکن در طبیعت برساند. کشف یا عدم‌کشف این سیارات می‌تواند به ایجاد محدودیت‌هایی در الگوهاى نظرى منجر شود و ما را به آنچه که در طبیعت رخ می‌دهد نزدیک‌تر کند».