تاریخ : پنج شنبه 87/8/30 | 9:31 عصر | نویسنده : روح الامین
فیزیک پزشکی ( Medical physics) نام دانشی است که مفاهیم و کاربرد علم فیزیک در پزشکی نوین را بررسی میکند.
فیزیک پزشکی میتواند در محیط آکادمیک و تحقیقاتی اشتغال آفرین باشد. و نیز میتواند در محیط کلینیکال (در مجاورت مستقیم با بیمار) جذب نیرو کند. و در بسیاری از اوقات نیز متخصصین این رشته جذب صنعت و حتی پستهای مدیریتی و تصمیم گیرنده نیز میشوند.
شاخه بندی :
فیزیک پزشکی امروزه گستره ی قابل توجهی از علوم و فناوری های متفاوتی را پوشش میدهد و در بر گیرنده ی موضوعات و مباحث متعددیست. لذا دشوار بتوان مرز های معین و مشخصی را برای آن تعریف کرد. اما غالبا فیزیک پزشکی را میتوان به چهار دسته متفاوت کلاسه بندی کرد:
تصویر برداری تشخیصی :
تصویر برداری تشخیصی (Diagnostic Imaging): در این شاخه از فیزیک پزشکی, با مدالیته هایی (modalities) همچون سی تی اسکن (CT), ام آر آی (تصویر برداری تشدید مغناطیسی), سونوگرافی, ماموگرافی فلوروسکوپی, و رادیوگرافی معمولی میتوان سر و کار داشت. طراحی و ضمانت کارکرد صحیح (accreditation) و کنترل کیفیت (Quality Control) اینگونه دستگاهها بر عهده ی مهندسین و فیزیکدانهای پزشکی میباشد.
فیزیک بهداشت :
فیزیک بهداشت (Health Physics): در این شاخه از فیزیک پزشکی بر روی مباحثی تمرکز میشود که سرو کار با محاسبات کنترل کیفیت (Quality Control) و بویژه دوسیمتری (Dosimetry), و شرایط محافظت از پرتو های یونیزان (Radiation Protection) در محیط های متفاوت دارد. طراحی سیستمهای حفاظتی در بخشهای رادیوتراپی و پرتوافکن (Radiation Therapy) در بیمارستانها, وضع قوانین و پروتوکولهای کار با رادیوایزوتوپهای گوناگون و ضایعات هسته ای در سطح کشوری, و حتی مسئولیت ضمانت سیستمهای پوششی (Shielding calculations) و حفاظتی راکتورهای هسته ای از وظایف متخصصین فیزیک بهداشت میباشد.
رادیوتراپی:
رادیوتراپی (Radiation Therapy): در پزشکی معضلات زیادی (بطور مثال بسیاری از سرطان ها) را میتوان نام برد که بتوسط پرتوزایی (گاما, الکترون, پروتون, و نوترون) معالجه و یا حتی مداوا میشوند. مسئولیت عملکرد و تضمین کارکرد (Quality Control and Accreditation) اینگونه سیستمها بر عهده ی متخصص رادیو تراپی است.
در فرم نوین, متخصصین این رشته اغلب بر روی و یا با دستگاههای پرتوزایی (Radiotherapy) نظیر Gamma-knife, Linac, و یا Tomotherapy مطالعه و سرو کار دارند.
پزشکی هسته ای :
پزشکی هسته ای (Nuclear Medicine): با مدالیته هایی نظیر سپکت (SPECT) و پت اسکن (PET) سرو کار دارد. در حقیقت این شاخه هم یک نوع تصویر برداری پزشکی است, اما از آنجایی که مکانیزم تولید پرتو اینجا بر خلاف منشا فتو الکتریکی (transmission) منشا رادیو ایزوتوپی دارد (emission), این شاخه را اغلب متمایز از سایر مدالیته ها دانسته اند.
آموزش فیزیک پزشکی :
رشته فیزیک اغلب در مقطع کارشناسی ارشد ارایه میگردد. دانشجویان رشته فیزیک بعد از اخذ مدرک کارشناسی می‌توانند بعد از امتحان ورودی وارد رشته فیزیک پزشکی شده و مدرک فوق لیسانس و یا دکترا در این رشته اخذ نمایند. در کشور ایران، رشته فیزیک پزشکی در دانشگاههای زیر ارایه میگردد:
• دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران
• دانشگاه علوم پزشکی مشهد
• دانشگاه علوم پزشکی ایران
• دانشگاه علوم پزشکی اهواز
• دانشگاه علوم پزشکی تربیت مدرس
در ایالات متحده و کانادا برخی دانشگاهها دارای رشته های در سطح دکترای فیزیک پزشکی هستند که مورد تایید سازمانهای فیزیک پزشکی مربوطه می باشند. اما بسیاری از دانشگاههای دیگر بدون تایید این سازمانها, و با طراحی و مسئولیت خود, اقدام به ارائه ی دکترا در این رشته می نمایند. دانشگاههای دسته اول غالبا (اما نه لزوما) برای تربیت نیروی متخصص کلینیکال طراحی شده اند در صورتیکه دسته دوم صرفا دپارتمانهای آکادمیک از نوع کلاسیک هستند.
.: Weblog Themes By Pichak :.