قبل از اینکه مطلب جدیدی براتون بگذارم لازم دیدم توضیحاتی در مورد «روش علمی» بدم.
«روش علمی» یا «Scientific method» در حقیقت همان روندی است که در جریان یک تحقیق علمی روی می‌دهد. محققان و دانشمندان برای حل علمی مسائل و یافتن پاسخ برای پرسش‌های خود روش علمی را بکار می‌برند. روش علمی روشی منطقی و استقرائی است که مانند پله‌های نردبان از چند مرحله‌ی پشت سر هم تشکیل شده است.
جالب اینجاست که بدانید بنیانگذار روش علمی، دانشمند ایرانی، ابن علی، حسن بن حسن بن هیثم یا ابن هیثم بوده است. ابن هیثم، فیزیک‌دان، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و فیلسوف، پدر علم فیزیک نور (اپتیک) است. تجربیات و آزمایش‌های علمی او در زمینه‌ی شناخت نور، ‌قوانین شکست و بازتاب است. اختراع ذره‌بین و دستگاهی که بعدها با الگوگیری از آن دوربین عکاسی اختراع شد از دستاوردهای برجسته‌ی این دانشمند مسلمان است.
روشی که او در حل مسائل پی گرفت او را بدعت‌گذار علوم کاربردی و فیزیک تجربی کرد. روش ابن هیثم در حدود 1000 سال پیش بسیار شبیه روش علمی مدرن است که در قرن 20اُم تدوین و تهیه شده و امروزه به صورت زیر در آمده است:

1- طرح یک سوال یا مساله
2- جمع‌آوری اطلاعات (با مطالعه‌ی یافته‌های افراد قبلی، آزمایش و مشاهده)
3- فرضیه‌سازی (یعنی حدس و گمان زدن درباره‌ی علت پدیده)
4- آزمایش فرضیه
5- جمع‌آوری و ثبت و آنالیز داده‌ها (یافته‌ها)
6- تفسیر داده‌ها، نتیجه‌گیری، نظریه‌سازی (یا نقطه‌ی شروع یک فرضیه‌سازی جدید)
7- تکرار آزمایش تا مطمئن شوند که نتیجه اتفاقی نبوده است
8- انتشار گزارش
9- بازآزمایی یا آزمایش دوباره که معمولا توسط دانشمندان دیگر انجام می‌شود

البته دانشمندان انتظار ندارند که پاسخ‌های همه‌ی پرسش‌های خود را با روش علمی بدست آورند. روش علمی فقط برای موضوعاتی کاربرد دارد که بتوان آنها را در آزمایشگاه یا طبیعت مشاهده،‌ اندازه‌گیری و آزمایش کرد.
روشی که برای حل مساله در ریاضی بکار می‌رود طور دیگری است و از روش حل مسائل در سایر علوم پیروی نمی‌کند که اصطلاحا به آن «روش ریاضی» می‌گویند.
روش علمی و روش ریاضی در جزئیات با هم متفاوت‌اند اما به هر ترتیب هر دو با معلوم و مجهول سر و کار دارند و محقق در پی تفکیک این دو از یکدیگر است. در هر دو روش، محقق باید درستی یا نادرستی پدیده یا گزاره‌ای را به اثبات برساند و برای این کار باید یک مسیر را انتخاب کند،‌ به عقب برگردد و آن را بازبینی کند و در صورت اشتباه بودن یا عدم کسب نتیجه از مسیر دیگری به پیش رود.
خُب! هدف من از گفتن همه‌ی این حرف‌ها چه بود؟
در طی این 9 مرحله از روش علمی که شرح دادم،‌ ما دائما با آزمایش،‌ مشاهده و ثبت سروکار داریم. چیزی که قصد داریم در طی این سری از مطالب به آنها برسیم :

اول، اینکه هر سوالی که در ذهنتون شکل می‌گیره بنویسید.

دوم، خوب ببینید. چیزهایی که می‌بینید، اگر ربطی به سوالاتتون داره،‌ یادداشت کنید.

سوم، دلایل و چیزهایی که پیدا و ثبت کردید را با وسائلی که در اختیار دارید آزمایش کنید.

چهارم، نتیجه‌ی هر آزمایش رو بنویسید، طبقه بندی کنید و داده‌هاتون رو در جدول قرار بدید. نمودار بکشید و بایگانی کنید و باز هم برگردید و به داده‌هاتون نگاه کنید. اگر آزمایشتون به نتیجه نرسیده سعی کنید علتش رو حدس بزنید. در مراحل آزمایش اشتباه کردید یا اصلا آزمایشی که طراحی کردید مناسب نبوده است.

شاید با تغییر بخشی از آزمایش،‌ مثلا با حذف یا اضافه کردن چند پارامتر به نتیجه برسید.
در نهایت یادتون باشه راهی که در علم پیموده می‌شه،‌ راه پر فراز و نشیبی است. گاهی یک مساله در طول حیات یک محقق برای او حل نشده باقی می‌ماند و بعدها توسط افراد دیگر به اثبات می‌رسد و گاهی هم در اثر یک تصادف یا شانس،‌ نتایج خارق‌العاده‌ای بدست می‌آید.
ولی با همه‌ی این دشواری‌ها رسیدن به نتایج هر چند کوچک، نیرو و انگیزه‌ای است که دانشمندان را به پیش می‌برد.